نیاز صنعت به سیستم هیدرولیک و پنوماتیک این روزها بسیار مشهود است و از سیستم های هیدرولیک و پنوماتیک همچون جک هیدرولیک ، پمپ هیدرولیک دنده ای و پیستونی ، جک پنوماتیک ، پمپ پنوماتیک و… که با سرعت بیشتر و عملکرد بهتری کار می کنند ، بجای سیستم های قدیمی مکانیکی استفاده شود.
تبدیل انرژی به حرکت مکانیکی را میتوان به عنوان اصلی ترین وظیفه سیستم های هیدرولیکی و پنوماتیکی تلقی کرد اما کنترل فشار توسط شیر برقی پنوماتیک و شیر های کنترل فشار پنوماتیک و هیدرولیک نیز از دیگر کاربردهای این سیستم ها میباشد.
اما برای دانستن تفاوت سیستم های هیدرولیک و پنوماتیک همراه ما باشید تا در ادامه به مزایا و معایب این ۲ سیستم بپردازیم.
پنوماتیک چیست؟
پنوماتیک یکی از انواع انرژی است که هم اکنون در صنایع مختلف مورد استفاده گسترده قرار می گیرد و می توان گفت امروزه تعداد کمی از کارخانه ها یا مراکز صنعتی وجود دارد که از پنوماتیک استفاده نمی کنند و در قرن حاضر یکی از انواع اثبات شده انرژی است و انسان با اعتماد به آن راه صنعت را تا به امروز طی کرده است.
پنیوما در لغت یونانی به معنای تنفس باد و پنوماتیک علمی است که در مورد حرکات و وقایع هوایی صحبت می کند ، امروزه پنوماتیک در بین صنعتگران به عنوان یک انرژی بسیار تمیز ، با ریسک پایین و ارزان شناخته می شود و بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.
اما در مقابل پنوماتیک سیستم هیدرولیک وجود دارد که میتوان گفت وظیفه یکسانی نسبت به پنوماتیک دارد اما نحوه عملکرد آن متفاوت تر از سیستم پنوماتیک است که در ادامه توضیح داده ایم.
هیدرولیک چیست؟
هیدرولیک از کلمه یونانی “هیدرو” گرفته شده است که به معنی جریان حرکات سیال است.
در قرنهای گذشته هیدرولیک فقط به معنای آب بوده اما بعدها هیدرولیک اهمیت بیشتری پیدا کرد و معنی و مفهوم آن کسب اطلاعات بیشتر در مورد استفاده از آب ، چرخ های آب و مهندسی آب بود.
مفهوم هیدرولیک در قرن حاضر دیگر محدود به آب نیست بلکه دامنه وسیعی پیدا کرده است و شامل پایه های مایع و کاربردهای دیگر ، به ویژه “روغن ” است ، زیرا آب به دلیل خاصیت خورندگی و زنگ زدگی نمی تواند به عنوان انرژی انتقال حرکت در صنعت مورد استفاده قرار گیرد. از این روامروزه روغن در صنعت و در سیستم های هیدرولیک مورد استفاده قرار می گیرد.
تفاوت سیستم هیدرولیک و پنوماتیک
اگر بخواهیم به طور خلاصه به تفاوت سیستم های هیدرولیک و پنوماتیک بپردازیم باید اینگونه بگوییم که عامل اصلی عملکرد سیستم پنوماتیک هوا است اما در سیستم هیدرولیک عامل اصلی حرکت انرژی و فشار وارد شده از روغن و تبدیل آن به حرکت میباشد.
اما این تنها فقط تفاوت در عملکرد این دو سیستم است. تفاوتهای دیگر سیستم های پنوماتیک و هیدرولیک در مزایا و معایب این دو سیستم حرکتی است.
مزایا و معایب پنوماتیک و هیدرولیک
قطعاً هر نوع سیستم صنعتی که برای کمک به صنعتگران طراحی و ساخته میشود دارای مزایا و معایب کوچک و بزرگی است که نیاز استفاده از آنها برای صنایع و کارخانجات مختلف را به وجود میآورد. سیستم های هیدرولیک و پنوماتیک نیز از این قضیه مستثنی نیستند.
مزایای سیستم پنوماتیک
۱- عامل اصلی عملکرد سیستم پنوماتیک هوا است و هوا در همه جای کره زمین وجود دارد.
۲- خلوص و پاکی پنوماتیک در مقایسه با هیدرولیک به دلیل استفاده از گاز و هوا در پنوماتیک بیشتر است. (در صنایعی مانند داروسازی و محصولات غذایی که نیاز به پاکیزگی و تمیزی فراوانی دارند ، از پنوماتیک بیشتر استفاده می شود)
۳- حساسیت کم به تغییرات دما
۴- راحتی در کنترل سرعت نیرو و تغییر جهت که به کمک شیر برقی پنوماتیک انجام میشود (این مولفه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است)
۵- امنیت بالای سیستم پنوماتیک به دلیل غیر قابل اشتعال بودن این سیستم و نبود جرقه
۶- سرعت در حال اجرا بالاتر از سیستم هیدرولیک
۷- ارزان بودن قطعات و اتصالات پنوماتیک
معایب سیستم پنوماتیک
۱- فشار تولید از ۱۰ بار بیشتر نمیشود ظرفیت این سیستم به این شکل است. (در صورت نیاز به فشار بیشتر باید از سیستم هیدرولیک یا ترکیبی از این دو استفاده می کنیم)
۲- ستفاده از حجم زیادی از تجهیزات برای فشار قوی (این سیستم از آنجا که با فشار کم کار می کند بنابراین قدرت کمتری تولید می کند ، به عنوان مثال وقتی فشار بیشتری برای پرس لازم است تجهیزات پنوماتیک باید حجم زیادی داشته باشند و کار را غیرممکن و سخت می کنند. در اینجا باید از سیستم هیدرولیکی بجای پنوماتیکی استفاده کنیم.)
۳- آماده سازی هوا ، کنترل و مراقبت از هوا
۴- کشش اتمسفر: ایجاد عدم دقت در حرکت و عدم کنترل مناسب برای سرعت و فشار بسیار دقیق
مزایای سیستم هیدرولیک
۱- استحکام و قدرت بالا
۲- نصب یا تعمیر اجزای سیستم هیدرولیک بسیار آسان است.
۳- استارت سریع و آسان سیستم هیدرولیک حتی هنگام بارگیری.
۴- توانایی تبدیل حرکت چرخشی به حرکت خطی و برعکس.
۵- توانایی ببرگرداندن سریع جهت حرکت ، حتی زیر بار.
۶- تولید انرژی بالا با پمپ هیدرولیک پیستونی کوچک از نظر وزن و حجم.
۷- عمر طولانی مدت قطعات یا عناصر هیدرولیک به دلیل روغن کاری.
۸- سرعت و توان در سیستم هیدرولیک
۹- امکان پیاده سازی اتوماسیون صنعتی بر سیستم های هیدرولیک
معایب سیستم هیدرولیک
۱- ایجاد آلودگی محیطی
۲- احتمال نشت روغن و آتش سوزی احتمالی
۳- احتمال به وجود آمدن خطر به دلیل عدم رعایت استانداردها
۴- احتمال آسیب دیدگی شخصی در صورت ریختن روغن
۵- وابستگی به کیفیت و دما در سیستم هیدرولیک
۶- حساسیت به آلاینده ها و گرد و غبار